عنوان:

راه های جذب دانشجویان به نماز(قسمت سوم/ پایانی)

نویسنده(گان):

سید حسین حر،

13. دوست خوب

    هر کدام از ما با مرور زندگی خود، متوجه می شویم که دوستانمان چه تاثیر شگرفی در اعمال و رفتار ما داشته اند؛ به همین دلیل آیات و روایات فراوانی در خصوص اهمیت دوست، و دوستان خوب از حضرات معصومین ـ علیهم السلام ـ به ما رسیده است. این عامل می تواند در جذب دانشجویان و جوانان به فریضه مقدس نماز مؤثر و مطلوب واقع شود؛ زیرا دوستان خوب و شایسته، پیوسته رفقای خود را به معروف که یکی از مهمترین آنها نماز است امر نموده و از منکرات بر حذر می دارند. نا گفته پیداست که دوستان خوب در نفوس یاران و رفقای خود، نفوذ و تاثیر کرده و آنها را نیز در زمره افراد صالح و شایسته قرار می دهند. با توجه به اهمیت دوست خوب و هدایت همنشینان و رفقا به نیکی ها و معروف ها به ذکر چند حدیث بسنده می نماییم.

        امیرمؤمنان علی(ع) فرمود:"بهترین یاران کسی است که تو را، به راه خیر و نیکی راهنمایی کند."1 و نیز فرمود:" رفاقت با سعادتمندان موجب سعادت آدمی می شود."2 و امام صادق(ع) فرموده است:"همنشینی با دینداران موجب شرف دنیا و آخرت است."3 و از همه بالاتر این آیه قرآن است که از قول گمراهان این اعتراف را بیان می دارد که می گویند:"وای بر من! ای کاش فلان شخص را دوست خود نمی گرفتم، زیرا مرا از یاد خدا باز داشت."4

    14.ارائه و ترسیم برکات نماز اول وقت برای دانشجویان

    پیامبر عظیم الشان اسلام(ص) فرمود:"کسی که نمازهای پنجگانه را در موقع خود اقامه کند و رکوع و سجود نماز را کامل به جا آورد، خدای عزوجل پانزده خصلت به او عطا فرماید:

    1.سه خصلت در دنیا

    1.1- عمر او را زیاد می کند.

    1.2- مال او را زیاد می کند.

    1.3- اولاد صالح او را زیاد می کند.

    2. سه خصلت در موقع مرگ

    2.1- او را از ترس ایمن می دارد.

    2.2- از هول مرگ ایمن دارد.

    2.3- او را داخل بهشت گرداند.

    3. سه خصلت در قبر

    3.1- سؤال نکیر و منکر را بر او آسان کند.

    3.2- قبر او را وسیع گرداند.

    3.3- دری از درهای بهشت به روی او گشوده می شود.

    4. سه خصلت در محشر

    4.1- صورت او مثل ماه، نور می دهد.

    4.2- نامه عملش را به دست راستش دهند.

    4.3- حساب را بر او آسان می گرداند.

    5) سه خصلت در موقع عبور از صراط

    5.1- خداوند از او راضی می شود.

    5.2- به او سلام می دهد.

    5.3- نظر رحمت به او می فرماید."5

    15. ارائه و ترسیم عقوبات ترک نماز و سبک شمردن آن

    ترک نماز آن چنان ناپسند است که عواقب بسیار بد و تلخی به همراه دارد. از آن جمله در قرآن آمده است که:"بهشتیان از دوزخیان سؤال می کنند، چه چیز شما را به دوزخ وارد ساخت؟ می گویند: ما از نمازگزاران نبودیم."6 در جای دیگر، به نمازگزارانی که نسبت به نمازشان سهل انگاری و بی اعتنایی می کنند و برخی اوقات آن را به جای می آورند و برخی اوقات نمی خوانند، می فرماید:"پس وای بر نمازگزارانی که در نماز خود سهل انگاری می کنند."7 امام باقر(ع) روایت نموده که پیامبر خدا(ص) فرمود:"اگر مسلمان نماز واجب را به عمد رها کند یا آن را سبک شمارد و به جا نیاورد تفاوتی میان او و کافر نیست."8 همچنین امام صادق از پدرش و او از جابر روایت کرد که پیامبر خدا(ص) فرمود:"فاصله ای میان کفر و ایمان نباشد جز وارهاندن نماز."9 امام صادق(ع) در آستانه شهادت خویش، چشمانش را گشود و فرمود: "همه خویشان را گرد آورید"، آنگاه به آسمان نگریست و فرمود:"به راستی، شفاعت ما به آنکه نماز را سبک شمارد، نرسد."10 از نبی مکرم اسلام حضرت ختمی مرتبت(ص) نقل است که فرمود: "آن که نماز را سبک شمارد، خداوند برکت و بهره را از عمر و مال او برمی دارد، پاداش کارهای او از بین می رود؛ دعاهایش مستجاب نمی شود؛ هنگام مرگ با احساس گرسنگی و تشنگی و ذلت مخصوص از دنیا می رود؛ در برزخ، شکنجه، ظلمت و فشار می چشد و در قیامت حساب سختی از او کشیده می شود."11

    با توجه به آنچه گفته شد شخصی از حضرت اباعبدالله(علیه السلام) سؤال کرد:"چرا به زناکار کافر نگفته اند، ولی تارک الصلاه را کافر خوانده اند؟ دلیل آن چیست؟ آن حضرت فرمود: زیرا زانی و امثال او به خاطر شهوتی که بر آنها غالب شده مبادرت به این معصیت می کنند ولی تارک نماز، آن را ترک نکرده مگر صرفاً به علت خوار شمردن این عبادت الهی!" توضیح آن که تمام کسانی که نماز را ترک می کنند، قصدشان فقط ترک و رها کردن آن است و هیچ قصد لذتی از این ترک ندارند و وقتی لذت منتفی شد قهراً قصدشان فقط خوار شمردن است و وقتی قصد خفیف نمودن نماز بود بدون شک، حالت کفر در آنها پیدا شده و کفرشان ثابت می گردد.12

    علاوه بر آنچه درباره عقوبات تارک نماز و سبک شمردن این فریضه مقدس الهی گفته شد ترک نماز و بی توجهی به آن از یکسو باعث قطع ارتباط با آفریدگار هستی است که در نتیجه نور ایمان در قلب خاموش می گردد و از سوی دیگر، احساس یاس و نومیدی و پوچی و بیهودگی می نماید. از سویی به قدرت های پوچ و مادی و پوشالی که خود محتاجند تکیه می کند و از سویی چون زندگیش هدفمند نیست پس از مدتی نسبت به جذابیت های دنیوی نیز دلسرد شده و به صفای روح و آرامش، دست نمی یابد.

    16. تفهیم و ترسیم نیازمندی ما به نماز

    خداوند متعال در قرآن می فرماید:"من الله هستم و معبودی جز من نیست، مرا پرستش کن و نماز را برای یاد من بپا دار."13 انسان در زندگی این جهان با توجه به"عوامل غافل کننده" نیاز به تذکر و یادآوری دارد، با وسیله ای که در فاصله های مختلف زمانی، خدا و رستاخیز و دعوت پیامبران و هدف آفرینش را به یاد او آورد و از غرق شدن در گرداب غفلت و بی خبری حفظ کند. نماز این وظیفه مهم را بر عهده دارد.14

    انسان صبحگاهان از خواب برمی خیزد، خوابی که او را از همه چیز این جهان بیگانه کرده و می خواهد برنامه زندگی را شروع کند، قبل از هر چیز به سراغ نماز می رود، قلب و جان خود را با یاد خدا صفا می دهد، از او نیرو و مدد می گیرد و آماده سعی و تلاش توام با پاکی و صداقت می گردد. باز هنگامی که غرق کارهای روزانه شد و چه بسا میان او و یاد خدا جدایی افتاد، ناگاه ظهر می شود و صدای مؤذن را می شنود الله اکبر!...حی علی الصلاه!: " خدا از همه چیز برتر است، برتر از آنست که توصیف شود...، بشتاب به سوی نماز" به سراغ نماز می رود، در برابر معبود خود به راز و نیاز می ایستد، و اگر گرد و غبار غفلتی بر قلب او نشسته، آن را شستشو می دهد.15 امام هشتم علی بن موسی الرضا(علیه السلام) فرمود:"....، مداومت بر یاد خدای عزوجل در شب و روز برای آنست که بنده، مولا و آفریدگار خود را فراموش نکند و طغیان نورزد، یاد خدا و ایستادن در پیشگاه او انسان را از گناهان و انواع فساد باز می دارد."16

    با توجه به آنچه گفته شده، نکاتی در ذهن متبادر می شود: انسان از یکسو در تمام عرصه ها و امواج زندگی و در خوشی ها و ناخوشی ها نیازمند به خالق یکتاست و از دوم سو خداوند احتیاجی به نماز ما ندارد، بلکه این ماییم که به وسیله نماز که دستور خداست با او ارتباط پیدا می کنیم و روح و روان خود را آرامش می دهیم. از سوم سو با توجه به نیازمندی ما به نماز که وسیله ارتباط با خالق بی نیاز است، سر بر آستان بندگی خدا می ساییم و از مرکب غرور و خودپسندی فرود می آییم و روح تواضع و فروتنی و خشوع و خوف و خشیت از خدا را در خودمان تقویت می نماییم و از سوی چهارم نیازمندی ما به خدا باعث می شود رابطه خود را با او عاطفی تر کنیم و روح یاس و نومیدی را از خود دور کرده و پویایی و تحرک و امید به زندگی و هدفمندی و رستگاری خود را تضمین کنیم. از سوی پنجم چون خود را نیازمند درگاه الهی می بینیم، دستور و فرمان های الهی را ارج نهاده و با جان و دل به آن عمل می نماییم.  

    17. اوصاف تکمیلی نمازگزار

    باید به این نکته توجه کرد که با رسیدن به مقام نمازگزار، انسان به بسیاری از کمالات دیگر نیز نائل می شود. برخی از اوصافی که نمازگزار از منظر قرآن دارا است را ذکر می کنیم:

    1. نماز را همواره برپا می دارند. 2. خمس و زکات می پردازند. 3. به روز جزا ایمان دارند. 4. از عذاب خدا ترسانند. 5. عفیف و پاکدامن هستند. 6.امانت ها و پیمان هایشان را مراعات می کنند.7. از گفتن سخن حق و ادای شهادت حق نمی هراسند. 8. نماز را صحیح به جا می آورند و برای آن اهمیت زیادی قائلند.17

    خداوند متعال این صفات را برای متقین بیان می کند و جایگاه و سرانجام آنان را نیز چنین یادآور می شود.

    "اولئکَ فی جَناتِ مُکْرَموُن." اینان در بهشت مورد احترام و گرامی هستند.

    توصیه های منطقی به تارکان نماز و سهل انگاران آن

    1. چطور در مقابل خدمتی که فردی به شما می کند از او تشکر و قدردانی می نمایید؟ اما از خداوند متعال که نعمت های فراوانی به شما ارزانی داشته، تشکر نمی کنید؟

    2. آیا می دانید با نخواندن نماز و یا سهل انگاری نسبت به آن، از عنایات خاصه الهی دور شده و چه عذابی بالاتر از اینکه انسان از عنایات خداوندی بی نصیب گردد؟

    3. آیا بهتر نیست به جای پوچی و بی هدفی و سردرگمی در زندگی و پیروی از هواهای نفسانی و شیطانی که عاقبتی جز زیان ندارد، قدم در صراط مستقیم گذارده و در ردیف مغضوبان قرار نگیریم.

    4. آیا هیچ گاه با خود اندیشیده اید که دین با نماز عجین و توام است و به گفته پیامبر عزیزمان"دینی که در آن نماز نباشد، خیری در آن نیست"؛18 پس چطور می توانید خود را مسلمان بنامید؟

    5. آیا به کلام مقدس الهی (قرآن) اعتقاد دارید یا خیر؟ اگر اعتقاد دارید، کلام الهی را بخوانید و توصیه های خداوند را در مورد نماز به کار گیرید و به این نکته توجه کنید که بیش از یک سوم آیات قرآن در خصوص معاد و قیامت است و نخستین سؤال در قیامت، سؤال درباره نماز است.

    6. آیا هیچ گاه فکر کرده اید با نماز نخواندن چه ارزش های والا و کمالات گرانقدری را از دست داده اید؟

    7. آیا به حقیقت مرگ تاکنون اندیشیده اید و آیا در پیشگاه خداوند در صحرای محشر، جوابی برای بی نمازی و یا سهل انگاری خود نسبت به این فریضه مقدس آماده نموده اید؟

    8. اگر تارکان نماز به این دلیل نماز را ترک می کنند که حکمت آن را نمی دانند باید به ایشان گفت: مگر شما حکمت همه کارهایی را که تاکنون انجام داده اید می دانید؟ آیا ممکن نیست به دنبال مناسک دینی، حکمت های بسیار والایی نهفته باشد که شما از آن بی خبر باشید؟ به ویژه کسانی که به معنای واقعی کلمه، اقامه نماز کرده اند از اسرار آن نیز پرده برداشته اند و گفته اند با هر ذکری از اذکار نماز افقی از عالم معنا به رویشان گشوده شده است. اگر چنین است پس جای آن است که به خودمان خیانت نکنیم و با فرامین الهی لجاجت ننماییم.

    نتیجه

    به تصریح قرآن کریم اقامه نماز، نخستین نشانه حکومت صالحان است و نماز، عامل بسیار مهمی برای ارتباط با آفریدگار هستی است و با توجه به نیازمندی انسان ها در همه اعصار زندگی به خداوند، توجه به آن، زمینه رستگاری و محبوبیت در پیشگاه حضرت حق و قرب الی الله را مهیا می نماید. و در صورتی که فرهنگ نمازخوانی در جامعه و به ویژه در میان قشر روشنفکر و دانشجویان توسعه یابد، آثار بسیار والا و ارزشمندی که هم نشان از تعهد و ایمان و هم نشان از تخصص است، به ارمغان می آورد و هم زمینه را برای اصلاح رفتارها و گرایش به نیکی ها و کاهش مفاسد فراهم می کند و در واقع زمینه ظهور منجی بشریت، حضرت صاحب الزمان(عج) و تحقق اهداف والای همه انبیا را مهیا و محقق می نماید.

    سوتیترها

    "آن که نماز خود را سبک شمارد، خداوند برکت و بهره را از عمر و مال او برمی دارد، پاداش کارهای او از بین می رود؛ دعاهایش مستجاب نمی شود؛ هنگام مرگ، با احساس گرسنگی و تشنگی و ذلت مخصوص از دنیا می رود؛ در برزخ، شکنجه، ظلمت و فشار می چشد و در قیامت حساب سختی از او کشیده می شود."

    به تصریح قرآن کریم اقامه نماز، نخستین نشانه حکومت صالحان است و با توجه به نیازمندی انسان ها در همه اعصار زندگی به خداوند، قرب الی الله را مهیا می نماید. و در صورتی که فرهنگ نمازخوانی در جامعه و به ویژه در میان قشر روشنفکر و دانشجویان توسعه یابد، آثار بسیار ارزشمندی به ارمغان می آورد و هم زمینه را برای اصلاح رفتارها و گرایش به نیکی ها و کاهش مفاسد فراهم می کند و در واقع زمینه ظهور منجی بشریت، را مهیا و محقق می نماید.

    پی نوشت ها:

    1. غرر الحکم، ج1، ص 453

    2. همان منبع، ج2، 553

    3. کلینی، اصول کافی، ج1، ص 39

    4. فرقان، آیات 28 و29.

    5. صدری مازندرانی، حیات عارفانه فرزانگان، ج1، ص 10 و 11 به نقل از ثمرات، ص408.

    6. مدثر / 43 .

    7. ماعون / 4 و5.

    8. شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص 531.

    9. همان منبع، ص 531.

    10. همان منبع، ص 527.

    11. شیخ عباس قمی، سفینه البحار، ج2، ص 43.

    12. شیخ صدوق، علل الشرایع، ج2، ص 109.

    13. طه/ 14.

    14. تفسیر نمونه، ج13، ص 174.

    15. همان منبع، ص 174.

    16. جامع الاحادیث، ص 13، حدیث به نقل از کتاب نماز از انتشارات مؤسسه در راه حق، ص5.

    17. معارج/ 19 - 35.

    18. واقدی، مغازی، ج3، ص 736.